SGK- SSK YURTDIŞI BORÇLANMA İŞLEMLERİ YAPILIR

Ülkemiz sosyal güvenlik sistemine göre, SSK şartlarında emekli olmak her zaman daha avantajlı ve kolay olmuştur. Yurt dışında bulunan gurbetçilerimiz de bu avantajı bildiklerinden, yaptıkları yurt dışı borçlanmasıyla Türkiye’de SSK şartlarında emekli olmak istemektedirler. Bilindiği üzere, yurt dışı borçlanmasıyla emekli olacak bir kişinin Bağ-Kur (esnaf ve çiftçi) şartlarında mı, SSK (işçi) şartlarında mı, Emekli Sandığı (memur) şartlarında mı emekli olacağını, mevzuata göre kişinin Türkiye’deki son sigortalılık halinin (Bağ-Kur, SSK veya Emekli Sandığı) ne olduğu belirlemektedir. Örnek olarak, Bay A, Almanya’daki yurt dışı çalışma sürelerini borçlanarak Türkiye’de hizmet olarak kazanmak istemektedir. Bay A’nın yurt dışı borçlanması için SGK’ya başvurmadan önce son sigortalılık statüsü (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) hangisiyse, emeklilik durumu ona göre belirlenmektedir. Bu sebeple, yurt dışı borçlanması ile emekli olacak gurbetçilerimize en önemli tavsiyemiz Türkiye’ye geldiklerinde üç beş gün dahi olsa, SSK’lı (yeni adıyla 4/a sigortalısı) olarak sigorta yaptırmalarıdır. Aksi halde, Türkiye’de hiç sosyal güvencesi olmayan kişiler, yurt dışı borçlanmasıyla emekli olurken Bağ-Kur şartlarında, daha zor ve daha geç emekli olmakta, hem de emekli aylıkları düşük bağlanmaktadır. Yurt dışı borçlanmasıyla emekli olan gurbetçilerimizin şöyle bir sorunu daha bulunmaktadır. Yurt dışı borçlanması yapıp Bağ-Kur şartlarında emekli olan kişiler, Türkiye’de SSK sigortalılıkları bulunmasa bile, dâvâ açarak yurt dışı borçlanması yaptıkları süreleri SSK sürelerinden saydırıp SSK şartlarında emekli olmak istemektedirler. Ancak, bu konuda açılan dâvâlar mahkemeler tarafından kabul edilmemektedir. Mahkemeler, yurt dışı borçlanması yapan kişini Türkiye’de SSK sigortalılığı yoksa veya yurt dışı borçlanması yaptığı tarihten önce son sigortalılık statüsü SSK değilse, bu kişinin ancak Bağ-Kur şartlarında emekli olabileceğine karar vermektedirler.hasan tombakoglu      Ülkemiz sosyal güvenlik sistemine göre, SSK şartlarında emekli olmak her zaman daha avantajlı ve kolay olmuştur. Yurt dışında bulunan gurbetçilerimiz de bu avantajı bildiklerinden, yaptıkları yurt dışı borçlanmasıyla Türkiye’de SSK şartlarında emekli olmak istemektedirler. Bilindiği üzere, yurt dışı borçlanmasıyla emekli olacak bir kişinin Bağ-Kur (esnaf ve çiftçi) şartlarında mı, SSK (işçi) şartlarında mı, Emekli Sandığı (memur) şartlarında mı emekli olacağını, mevzuata göre kişinin Türkiye’deki son sigortalılık halinin (Bağ-Kur, SSK veya Emekli Sandığı) ne olduğu belirlemektedir. Örnek olarak, Bay A, Almanya’daki yurt dışı çalışma sürelerini borçlanarak Türkiye’de hizmet olarak kazanmak istemektedir. Bay A’nın yurt dışı borçlanması için SGK’ya başvurmadan önce son sigortalılık statüsü (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) hangisiyse, emeklilik durumu ona göre belirlenmektedir. Bu sebeple, yurt dışı borçlanması ile emekli olacak gurbetçilerimize en önemli tavsiyemiz Türkiye’ye geldiklerinde üç beş gün dahi olsa, SSK’lı (yeni adıyla 4/a sigortalısı) olarak sigorta yaptırmalarıdır. Aksi halde, Türkiye’de hiç sosyal güvencesi olmayan kişiler, yurt dışı borçlanmasıyla emekli olurken Bağ-Kur şartlarında, daha zor ve daha geç emekli olmakta, hem de emekli aylıkları düşük bağlanmaktadır. Yurt dışı borçlanmasıyla emekli olan gurbetçilerimizin şöyle bir sorunu daha bulunmaktadır. Yurt dışı borçlanması yapıp Bağ-Kur şartlarında emekli olan kişiler, Türkiye’de SSK sigortalılıkları bulunmasa bile, dâvâ açarak yurt dışı borçlanması yaptıkları süreleri SSK sürelerinden saydırıp SSK şartlarında emekli olmak istemektedirler. Ancak, bu konuda açılan dâvâlar mahkemeler tarafından kabul edilmemektedir. Mahkemeler, yurt dışı borçlanması yapan kişini Türkiye’de SSK sigortalılığı yoksa veya yurt dışı borçlanması yaptığı tarihten önce son sigortalılık statüsü SSK değilse, bu kişinin ancak Bağ-Kur şartlarında emekli olabileceğine karar vermektedirler. Almanya’da yaşayıp Türkiye’den emekli olmak isteyenlerin karşılaştığı temel soruları Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yönelttik. SGK yetkilileri, birçok vatandaşın bu konuda mağduriyet yaşadığını ve kendilerine şikâyette bulunduğunu dile getiriyor. Çifte vatandaşlık sahibi olanların durumu, mavi kart sahibi olanların Türkiye’den emekli olmak istemeleri halinde Türk vatandaşlığında geçen sürelerin borçlanmada dikkate alınıp alınmayacağı, ev hanımlarının emeklilik durumu, Türkiye’deki sigortalı çalışmışlık süreleri gibi konularda sıkça karşılaşılan soruların cevaplarını okuyucularımız için derledik. Almanya’da yaşamakta olup Türkiye’den emekli olmak isteyenlerin çifte vatandaşlıktan, borçlanmaya kadar birçok konuda soruları var. SGK zaman zaman yapılan seminerlerle halkı bilgilendiriyor. 3201 sayılı kanun hükümlerine göre yurtdışı borçlanılması yapılabilmesi için borçlanma talep tarihinde ve borçlanmaya ilişkin sürelerde Türk vatandaşı olmak gerekmektedir. Konuyla ilgili kurum uygulaması şu şekilde düzenlenmiştir: “12/6/2009 tarihli ve 27256 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5901 sayılı “Türk Vatandaşlığı Kanunu”nun 28. maddesi ile doğumla Türk vatandaşı olup da sonradan vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir ülke vatandaşlığını kazanmış olanlara, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakların kullanımında, ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklar aynen tanınmıştır. Söz konusu maddeye göre, Türk vatandaşlığından çıkmadan önce kazanılmış sosyal güvenlik hakları, ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla aynen Türk vatandaşlarına tanınan haklar gibi kullanılabilecektir. Bu durumda, kanunda borçlanmadan yararlanabilmenin başvuru sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olma şartına bağlanması, ayrıca Türk vatandaşlığından çıkmadan önce borçlanma talebinde bulunulmayan yurtdışı süreleri kazanılmış hak niteliği taşımadığından, kamuoyunda “pembe ya da mavi kart sahibi” olarak bilinen doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup da sonradan vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir ülke vatandaşlığını kazananlar, başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadıklarından borçlanma kapsamındaki sürelerde Türk vatandaşı olsalar bile, borçlanma hakkından yararlanamayacaklardır. Ancak, bunların Türk vatandaşlığından çıkmadan önce borçlandıkları ya da borçlanma talebinde bulundukları yurtdışı süreleri kazanılmış hak niteliğinde olduğundan, borçlanmaları geçerli sayılacak, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında kanuna göre Türkiye’de geçmiş bir hizmet olarak değerlendirilecektir.” Kurumun uygulaması aleyhine açılmış olan davalarda mahkemelerce, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 28/04/2010 tarihli, 2010/10-210 Esas ve 2010/240 Karar numaralı kararı emsal karar olarak anılmakta ve Kurum işleminin iptaline, talep tarihinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaksızın, davacının Türk vatandaşlığında geçen çalışma sürelerini borçlanmaya hakkı olduğunun kabulüyle, borçlanma talebinin geçerli olduğunun tespiti yönünde hüküm kurulmakta, söz konusu hüküm Yargıtay tarafından da onanarak kesinleştiğinden ilgili mahkeme kararı ve Yargıtay ilamı dikkate alınarak sigortalıların borçlanma talepleri kabul edilmektedir. Alınan bu kararlar kişiye mahsus kararlar olduğu için genelleştirilerek uygulanamamaktadır. ÇİFTE VATANDAŞLIĞI OLANLARDA HERHANGİ BİR KISITLAMA YOK Çifte vatandaşlar, 3201 sayılı kanuna göre Türk vatandaşları ile aynı şekilde yurtdışı borçlanma hakkından faydalanabilmektedirler. Bu durumda olanlar için bir kısıtlama bulunmamaktadır. TÜRKİYE’DEN SİGORTA BAŞLANGICI OLANLAR VE OLMAYANLARIN DURUMU FARKLI 3201 sayılı kanunun uygulanmasında yurtdışı borçlanması yapanların Türkiye’de çalışmaları olması ya da olmaması durumu önem arz etmektedir. Buna göre; - Yurtdışında hizmet borçlanmasına dair sürelerin 5510 sayılı kanun kapsamında hangi sigortalılık haline göre geçmiş sayılacağının belirlenmesinde söz konusu süreler, başvuru sahiplerinin Türkiye’de sigortalılıkları varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa 5510 sayılı Kanunun 4.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilmektedir. - Yurtdışı borçlanması yapan kişilerin ilk işe giriş tarihleri Türkiye’de çalışmalarının bulunup bulunmamasına göre farklı şekilde tespit edilmektedir. Şayet Türkiye’de hizmeti yoksa ilk işe giriş tarihi borcun ödendiği tarihten toplam borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilerek, Türkiye’de çalışması var ve bu tarihten önceki süreler borçlanılmışsa Türkiye’deki çalışmaya başlanılan tarihten toplam borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilerek, tespit edilmektedir. Bu iki durum kişilerin emeklilik durumlarını doğrudan etkilemektedir. ALMANYA’DAKİ EV HANIMLARINA YÖNELİK BORÇLANARAK EMEKLİLİK DEVAM EDİYOR 3201 sayılı kanunun 1’inci maddesinde belirtildiği üzere, Türk vatandaşlarından 18 yaşını doldurmuş olanların yurtdışında ev kadını olarak geçirdikleri sürelerini borçlanma imkanları bulunmaktadır. Yurtdışı borçlanması yapanlara aylık bağlanması ve aylık ödemelerinin devam etmesinin şartlarından birisi de yurda kesin olarak dönülmüş olmasıdır. Yurda kesin dönüş; “aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları şeklinde tanımlanmıştır. Yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanarak yukarıda sayılan kişilere yurtdışında ikamet etseler bile aylıkları ödenmektedir. Bağlanan bu aylıklar yeniden çalışmaya başlaması ya da ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alması halinde durdurulmaktadır. Yurtdışında ev kadını olarak geçirilen sürelerin borçlandırılması yasal bir zorunluluk olup şu an için bu borçlanmanın durdurulması yönünde bir çalışma bulunmamaktadır. Yurt dışı hizmet borçlanması hakkından, yabancı ülkede çalışmış veya ev hanımı olarak yurt dışında bulunmuş Türk vatandaşları ile zorunlu göçe tabi tutulan vatandaşlarımız yararlanabilmektedir. Yurt dışı borçlanma hakkı bulunanlar, yurt dışında çalışmış ve 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşları, zorunlu göçe tabi tutulanlar ve yurt dışında yaşayan ev kadınlarıdır... 18 YAŞ ALTINDA GEÇEN ÇALIŞMALAR BORÇLANILAMAZ Yurt dışı hizmet borçlanması yapabilecek ilk grup yurt dışında çalışmış olan ve 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarıdır. Yurt dışında 18 yaşı tamamlamadan önce çalışanlar 18 yaşı tamamladıkları tarihten sonraki dönemleri borçlanabilirler. Örneğin 25.04.1970 doğumlu olan ve 15.01.1986 tarihinde Almanya’da çalışmaya başlayan sigortalı 15.01.1986 ila 25.04.1988 tarihleri arası için bu süreler 18 yaşın altında kaldığından dolayı borçlanma yapamayacak, 25.04.1988 tarihinden itibaren çalıştığı süreleri borçlanabilecektir. Özelikle belirtmeliyiz ki; burada 18 yaşın doldurulması ve Türk Vatandaşı olma şartı birlikte aranmakta olup her iki olgununda ayrı ayrı açıklanması faydalı olacaktır. TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN ÇIKAN BORÇLANMA YAPAMAZ 3201 sayılı Kanunun 1’inci maddesine göre “Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, borçlanma kapsamındadır. Yurt dışı borçlanmasında Türk vatandaşı olma şartının iki halde yerine getirilmesi zorunludur. Bunlardan biri, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise borçlanmaya müracaat edilen tarih itibariyle Türk vatandaşı olunmasıdır. Özellikle belirtmek gerekir ki, Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı da devam edenler; diğer bir ifadeyle çifte vatandaş olanlar yurt dışı borçlanma hakkına sahiptirler. Türk vatandaşlığında geçmeyen yurt dışı veya ev kadınlığı süreleri borçlanılamaz. Yine başvuru tarihinde Türk vatandaşlığına haiz olmayan sigortalı ve hak sahiplerinin borçlanma talepleri de kabul edilmez. VATANDAŞLIKTAN İZİNLİ ÇIKANLAR DAVAYLA BORÇLANIR Ancak vatandaşlıktan izinle çıkan ve borçlanma talebi sırasında Türk vatandaşı olmayan kişilerin vatandaşlıktan çıkmadan önceki çalışma sürelerini yurt dışı hizmet borçlanması kapsamında borçlanıp borçlanamayacağı uygulamanın tartışılmasına neden olmuş ve çok sayıda dava açılmıştır. Açılan davalar sonucunda Yargıtay tarafından, doğumla Türk vatandaşı olup İçişleri Bakanlığından izin alarak vatandaşlıktan çıkarılanların sosyal güvenliğe ilişkin haklarının saklı tutulması, izinle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin kazanılmış haklarının korunması gerektiği belirtilerek bu sürelerin borçlanılabileceğine karar verilmiştir. Yargıtay, Türk vatandaşlığındayken geçen yurt dışı çalışmalarını kazanılmış hak olarak görmekte ve bu sürelerin yurt dışı hizmet borçlanması kapsamında borçlanılabileceğini değerlendirmektedir. Türk vatandaşlığı kaybedildikten sonraki yurt dışı hizmetlerinin borçlanılamayacağı konusunda görüş ayrılığı yoktur. Türk vatandaşlığından izinle çıkmayı düşünenlerin öncelikli olarak yurt dışında geçen hizmetlerini borçlanmak için talepte bulunmaları ve bu hizmetleri borçlandıktan sonra izinle vatandaşlıktan çıkmaları faydalarına olacaktır. KADINLAR İÇİN YASAL İKAMET YETERLİ Türk vatandaşlığı uyruğundayken yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler, medeni durumlarına bakılmaksızın borçlanma kapsamındadır. Kadınların yurt dışında geçen bu sürelerde hiç evlenmemiş olmasının veya evlenip boşanmış olmasının bir önemi yoktur. Burada asıl olan cinsiyetin “kadın” olmasıdır. Ev kadını olarak geçen sürelerin ikamet tezkeresi ile belgelenmesi yanında bu sürelerin, yurt dışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile de belgelenmesi gereklidir. Ancak ev kadını olarak yurt dışında bulunulan sürelerin pasaport fotokopisi veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile borçlanılması aşamasında, sadece yurt dışında bulunulan süreler borçlandırılmakta, pasaport fotokopisi veya yurda giriş-çıkış çizelgesinden ülkemizde bulunulduğu tespit edilen süreler hiçbir şekilde borçlandırılmamaktadır. ZORUNLU GÖÇE TABİ TUTULANLAR BORÇLANMA YAPABİLİR 3201 Sayılı Kanunun geçici 6’ncı maddesinde zorunlu göçe tabi tutulan yani Bulgaristan göçmenleri için borçlanma kapsamında yalnızca çalışma süreleri gösterilmiştir. Dolayısıyla zorunlu göçe tabi tutulan ve geçici 6’ncı madde kapsamına giren kişiler, çalışma süreleri arasında veya sonunda boşta geçen çalışılmayan süreleri ya da ev kadınlığında geçen süreleri borçlanamazlar. Örneğin; 1989 yılında zorunlu göç ile ülkemize gelerek Türk vatandaşlığını alan kadın vatandaşımızın 1980 ila 1989 yılları arasında Bulgaristan’da 1800 gün prim ödemesi varsa sadece prim ödemesinin olduğu 1800 gün borçlanma yapma hakkına sahip olacak, ev kadınlığı süreleri için borçlanma hakkı bulunmayacaktır. KİMLER YURT DIŞI BORÇLANMASI YAPAMAZ 18 yaşın doldurulmasından önce yurt dışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurt dışında geçen süreler, kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurt dışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitiş tarihinden sonraki işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen süreler, borçlanılamaz...                                      Bütün bunlardan önce konunun hukuki yönünü açıklayıp borçlanma ve emeklilik hususunu açıklamanın daha doğru olacağını düşünmekteyim. Mavi Kart/Pembe Kart’ta hukuki gelişmeler Yabancı ülke vatandaşlığına geçmek amacıyla Türk vatandaşlığından izinle ayrılan kişilerin Türk vatandaşlığını yitirmelerinin yaratabileceği olumsuz durumu giderebilmek amacıyla, 1995 yılında 4112 sayılı kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, 29.06.2004 tarihinde değiştirilip 5203 sayılı kanun olarak 06.07.2004 tarih ve 25514 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Hangi haklarınız bulunmakta? Türk vatandaşlığından izin alıp başka bir ülke vatandaşlığına geçen kişilere, 5203 sayılı kanun uyarınca, Türk vatandaşlığından kaynaklanan tüm haklarının saklı tutulduğu ve güvence altına alındığına dair bir belge düzenlenmektedir. Bu belge kamuoyunda “Mavi Kart” olarak adlandırılmaktadır. Bu belgeyle, doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup da sonradan Bakanlar Kurulu veya İçişleri Bakanlığı’ndan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan kişiler ve bunların kanuni mirasçılarının, Türkiye’de ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır-taşınmaz mal satın alma, devretme, kiralama ve bunun gibi konularda Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam etmeleri hususu hüküm altına alınmıştır. Pembe kart hamili olanların seçme-seçilme hakkı bulunmamaktadır, köy arazisi ile askeri alanlarda mülk edinmeleri de söz konusu değildir. Bu kişiler bedelli askerlik için Türkiye’ye döviz ödemişlerse ödedikleri rakamı da TL karşılığı olarak geri alma hakkına da sahiptirler. Ülkemize geldiğinizde oturma ve çalışma izni almadan çalışmanız, işyeri açmanız mümkün olmaktadır. Hangi haklarınız bulunmamakta? Anayasamıza göre seçme ve seçilme hakkı için temel şartlardan birisi “vatandaşlık” olduğundan, “Mavi ve Pembe Kart” sahibi kişilerin seçme ve seçilme hakki bulunmamaktadır. Mavi ve Pembe Kart hamilleri, Türkiye’de memur olarak da görev yapamamaktadırlar. Köy arazisi içinde ve askeri alanda mülk edinemezler. Yurtdışı borçlanması yapamazlar. Mavi Kart Avrupa ülkelerinde yaşayıp da yaşadıkları ülke vatandaşlığına geçmek isteyenlere Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, izinli olarak vatandaşlıktan çıkma izni verir ve kendilerine de mavi kart denilen bir kart verir. Türk vatandaşlığından izinle çıkan kişilerin pasaport ve nüfus cüzdanları iptal edilerek, kendilerine “5203 Sayılı Kanunla Saklı Tutulan Hakların Kullanılmasına İlişkin Belge” (Mavi Kart) verilir. Bu belge, Türkiye’de ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır mal satın alma, feragi, kiralama gibi konularda işe yaramaktadır. Vatandaşlıktan izinle ayrılmak için tüm ailenin istemesi gerekir. Pembe Kart 403 sayılı vatandaşlık kanununun 32.maddesine göre, ana ya da babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığından çıkmasına izin verilen 18 yaşından küçük çocuklar için de talep edildiği takdirde 5203 sayılı kanunla saklı tutulan hakların kullanılmasına ilişkin belge (pembe kart) düzenlenmektedir. Sözleşme aylığı ve mavi kart sahipleri Ülkemizin 22 ülkeyle yapmış olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerine göre Türk veya yabancı ülke vatandaşı olmanıza bakmaksızın emeklilik ve hastalık yönüyle eşit işlem yapılmak zorundadır. Şayet ülkemizde 1 gün dahi sigortalı çalışmanız geçmiş ise mavi kart sahibi, Bakanlar kurulu izni ile yabancı ülke vatandaşlığına geçmiş veya geçmemiş olmanıza bakılmaksızın Türkiye’de ikamet eden bir Türk vatandaşı gibi yabancı ülkede geçen hizmetlerinizi birleştirir ve koşul yerine gelmiş ise mutlaka sizlere bir aylık bağlanır. Ayrıca ikametinizi bulunduğunuz ülkeden Türkiye’ye taşırsanız sağlık yardımı hakkından da ücretsiz yararlanırsınız. Belirtmiş olduğumuz uygulama SSK ve Bağ-Kur’luların yanında memur iken istifa edip yurtdışında çalışanlar için de geçerlidir. Borçlanma ve Mavi Kart sahiplerinin durumu Diğer bir konu ise çok merak edilen ve bugünlerde kafaların çok karıştırıldığı yurtdışı borçlanma ve buna bağlı olarak emeklilik hakkı. Şunu kesin bir dille ifade etmeliyiz ki yurtdışı borçlanma hakkından yararlanmak için çalıştığınız, işsizlikte geçen veya ev kadını olarak ikamet ettiğiniz sürede mutlaka Türk vatandaşı veya Türk vatandaşlığını koruyan çifte vatandaş olmanız gerekir. Yabancı ülke vatandaşlığına geçen veya eski adı pembe kart yeni adı mavi kart sahipleri bu imkandan faydalanamaz. 29.06.2004 ve 29.05.2009 günleri değiştirilen Türk Vatandaşlık Kanunu’nun 28’inci maddesi “……..sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı……” derken, birinci bölümde dile getirdiğimiz konu ve ülkemizdeki çalışması ile emeklilik hakkı elde edenlerin durumlarını garanti altına almıştır. Sanki 12.06.2009 gün ve 27256 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Türk Vatandaşlık Kanunu değişikliği yabancı ülke vatandaşlığına geçen veya mavi kart sahiplerine borçlanma ve bundan dolayı da emeklilik hakkı getiriyor gibi yansıtılmaktadır. Bu tamamen eksik veya yanlış bir bilgidir. Dava açılmak suretiyle bu hakkın elde edilebileceği şeklinde vatandaş ile devleti karşı karşıya getirmenin yanında masrafa sürüklenmesine vesile olunmaktadır. Bugüne kadar alınmış bir mahkeme kararı olmadığı halde, bilgi kirliliği yoluyla yanlış anlamalara yol açılmaktadır. Borçlanma ödemesini yaptıktan sonra yabancı ülke vatandaşlığına geçenlerin durumu Sosyal Güvenlik Kurumu 2009 yılı başında yabancı ülke vatandaşlığına geçenlerle ilgili olarak şu şekilde bir düzeltme yoluna gitti. Türk vatandaşı olarak borçlanma bedelini ödemiş ancak aylık bağlanması için yapılacak başvuru sırasında ya da aylık alma süresinde yabancı ülke vatandaşlığına geçmiş veya mavi kart sahibi olan kişilerin kazanılmış haklarının korunması gerektiği konusunda ikincil mevzuat çıkarılarak mağduriyetlerin önlenmesi yoluna gidilmiştir. Örnekle açıklayacak olursak, siz Avrupalı Türklerden biriniz çalışma, işsizlik, ikamet (ev kadını) sürelerinizde Türk vatandaşı veya çifte vatandaş idiniz. Borçlanma başvurusunda bulunup bedelini ödedikten sonra yabancı ülke vatandaşlığına geçmiş iseniz aylık başvurusunda bulunduğunuz sırada yabancı ülke vatandaşı olmanız, aylık başvurusuna engel olmayacaktır. Veya borçlandınız, bedelini ödediniz ve aylık almaya başladıktan bir süre sonra yabancı ülke vatandaşı olsanız dahi, aylığınızın devam etmemesi yönünde bir engel teşkil etmeyecektir. Yeni uygulamada yabancı ülke vatandaşlığına geçen Avrupalı Türklerin mağduriyetini önleyecek bir düzenleme yapılmıştır. Şöyle ki, Türk vatandaşlığını kaybettiklerinden dolayı eski Yönetmelik hükümlerine göre aylıkları bağlanmayan veya aylığı bağlandıktan sonra Türk vatandaşlığını kaybetmesi nedeniyle aylıkları durdurulan veya kesilenlerin 8 Mayıs 2008 tarihinden sonra yaptıkları veya yapacakları tahsis başvurularına göre aylıkları, yazılı başvurularını izleyen aybaşından itibaren bağlanmaktadır. Bu sayede borcunu ödeyenlerin paralarının iadesi değil aylıklarının tekrar bağlanması imkanı getirilmiş bulunmaktadır. 08/5/1985 tarihli ve 3201 sayılı “Yurtdışında Çalışan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun”, 22/5/1985 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak aynı tarih itibari ile yürürlüğe girmiştir. Bu kanunla, Türk vatandaşlarının yurt dışında geçen sürelerinin borçlanma yoluyla sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Borçlanma kapsamındaki süreler - Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, - Bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri, - Ev kadını olarak geçen sürelerdir. Borçlanma kapsamında olmayan yurtdışı süreleri - Yurtdışında 18 yaşın doldurulmasından önce, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen süreler borçlanma kapsamında değildir. - Ülkemizdeki sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı süreleri borçlanma kapsamında değildir. - İkili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurtdışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik sürelerinin de, 3201 sayılı Kanuna göre borçlandırılmasına imkân bulunmamaktadır. Yurtdışı borçlanma için aranan şartlar - Türk vatandaşı olmak, ( BORÇLANMA TALEP TARİHİNDE TÜRK VATANDAŞI OLMAYANLAR DA DAVA AÇMAK SURETİYLE BORÇLANMA İŞLEMİ YAPABİLİR) - Borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek, - Yazılı istekte bulunmak. Yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılmasına ilişkin yazılı talep, genelge eki “Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi”nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra doğrudan yada posta yolu ile Kurumun ilgili ünitesine verilmesi ile yerine getirilir. Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi örnekleri yurtiçinde Kurum üniteleri, yurtdışında ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği yada Ataşeliklerinden temin edilebileceği gibi, Sosyal Güvenlik Kurumunun www.sgk.gov.tr Internet adresinde bulunan “Yurtdışı/Form ve Dilekçeler” bölümünden indirilebilir. Not: Borçlanmak için ayrıca yurda dönüş şartı aranmadığından yurtdışında iken borçlanma başvurusunda bulunanlar da, borçlanma hakkından 3201 sayılı Kanunun öngördüğü şartlarla yararlanabilirler. Borçlanma için gereken belgeler Yurtdışı borçlanmalarda belgelendirme şartına ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlayan belgeler; sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilen veya akdedilmeyen ülkelere ve ülke ayrımı yapılmadan ev kadını olarak geçen sürelere ilişkin olmak üzere farklılık göstermektedir. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilen Ülkelerde Geçen Sürelerin Borçlandırılabilmesi İçin İbrazı Gereken Belgeler: - Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sigorta merciinden alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartlarından, - Sigortalıların çalıştıkları iş yerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca ya da kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın; çalışılan ülkede işyerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgelerinden, - Yurtdışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesinden, - Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden, durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekir. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilmemiş Ülkelerde Geçen Sürelerin Borçlandırılabilmesi İçin İbrazı Gerekli Belgeler: - Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden, - Yurtdışında çalıştıkları iş yerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümelerinden, - Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerinden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri yada pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örneklerinden, durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekir. Ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanmasında, ibrazı zorunlu belgeler Ev kadını olarak geçen süreler, ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesinin; - Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinden, - Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belgeden, - Yukarıdaki belirtilen ikamet belgesi temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alacakları yurda giriş-çıkış çizelgesinden, biri ile belgelenmesi gerekir. Yurtdışında geçen sürelerin tamamını borçlanmak zorundalığı var mı ? - Yurtdışında geçen sürelerden tamamının borçlanılmasında bir zorunluluk yoktur. - Başvuru sahipleri, bu sürelerin tamamını borçlanma isteğinde bulunabilecekleri gibi, bir kısmını ya da aylık bağlamaya yetecek bölümünü borçlanma talebinde de bulunabilirler. Bu konudaki tercihin, başvuru sırasında yazılı olarak belirtilmesi gerekir. - Ayrıca, kısmi borçlanmalarda borçlanılmayan süreler, yeni bir başvuru ile borçlanılabileceği gibi, borçlanma başvuru tarihinden sonra yurtdışında geçen süreleri bulunanların da, bu süreleri borçlanma hakları bulunmaktadır. Yurtdışı sürelerinin borçlandırılabilmesi için başvurulması gereken sosyal güvenlik statüsü Yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen sürelerin borçlandırılmasında Türkiye’de son defa; - Sosyal Güvenlik Kurumuna tabi çalışması olanların, bu Kuruma, - 506 sayılı Kanunun geçici 20’nci maddesine tabi sandıklardan birine tabi çalışması olanların, ilgili sandığa, başvurmaları gerekir. - Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması bulunmayanların borçlanma işlemleri, Sosyal Güvenlik Kurumunca sonuçlandırıldığından bu durumdakilerin borçlanma talepleri de bu Kuruma yapılmalıdır. - Kendilerine veya hak sahiplerine sosyal güvenlik sözleşmesi uygulanmak suretiyle kısmi aylık bağlanmış olanların borçlanma başvuruları ise aylığı bağlayan sosyal güvenlik kuruluşuna yapılması gerekir. Müracaat yeri Sosyal Güvenlik Kurumunca sonuçlandırılacak olan borçlanmaların Kurumun hangi birimine yapılmasındaki genel kural, son defa Türkiye’de geçen çalışmaların sigortalılık haline göre belirlenmektedir. Buna göre, Türkiye’de son defa; - Hizmet akdi veya kendi nam ve hesabına bağımsız kapsamında çalışması bulunanlarla hiç çalışması bulunmayanların, ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerine, - Kamu görevlisi kapsamında çalışması bulunanların, “SGK Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı – Mithappaşa Caddesi No:7 Sıhhıye/ANKARA adresine”, yazılı olarak başvurmaları gerekir. Yurtdışında çalışmakta iken veya yurda kesin dönüş yaptıktan sonra ölenlerin yurtdışında geçen sigortalılık süreleri ile ev kadınlığında geçen sürelerin borçlandırılması için hak sahiplerince yapılacak başvurular da, ölenin Türkiye’deki sigortalılık statüsü dikkate alınarak, Sosyal Güvenlik Kurumunun yukarıda açıklanan birimlerine yapılmalıdır. Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kısmi aylık alanların borçlanma müracaatları Sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle kısmi aylıkları; - Kamu görevlileri için öngörülen mevzuata göre bağlananlar yurtdışı borçlanma başvurularını, “SGK Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı – Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhıye/ ANKARA”, - Hizmet akdi ile veya kendi hesabına bağımsız çalışanlar için öngörülen mevzuata göre bağlananlar yurtdışı borçlanma başvurularını, “SGK Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Yurtdışı Borçlanma ve Tahsis İşlemleri Daire Başkanlığı – Mithatpaşa Caddesi No: 7 Sıhhiye – ANKARA”, adresine yapmaları gerekir. Yurtdışı sürelerine ait borçlanma miktarının belirlenmesi Daha önce borçlanılacak her bir gün için 3,5 dolar üzerinden tahakkuk ettirilen borç tutarı, 8/5/2008 tarihinden sonra yapılan veya yapılacak olan başvurular için geçerli olmak üzere değiştirilmiştir. Buna göre, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 32′si, borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilen borç tutarıdır. 3201 sayılı Kanun uygulaması yönüyle 8/5/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddenin birinci fıkrasında günlük kazancın alt sınırı, İş Kanunu gereğince 16 yaşından büyük işçiler için belirlenen bir aylık brüt asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katı olarak belirlenmiştir. Yurtdışı sürelerinin borç tutarının hesabında kullanılması ile sınırlı olmak üzere buradaki alt sınırı yeniden belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır. Bu durumda, Kuruma ödenecek olan borçlanma tutarı, başvuru tarihinde geçerli olan günlük prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında kalmak kaydıyla başvuru sahibince seçilen kazancın yüzde 32’sinin borçlanılmak istenen gün sayısı ile çarpımı kadardır. Başvuru tarihi, borçlanma talebine ilişkin dilekçenin Kurum kayıtlarına geçtiği tarihtir. Ancak, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta olarak gönderilen yurtdışı borçlanma taleplerinde, dilekçenin postaya verildiği tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilir. Örnek borçlanma tutarı hesabı 05/1/2009 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapıldığını ve yurtdışında geçen 10 yıllık sigortalılık süresinin 25,00 TL prime esas kazanç üzerinden borçlanma talebinde bulunulduğunu varsayalım. Bu durumda ödenmesi gereken borç tutarı: Borçlanma talebinde bulunduğumuz tarih itibari ile geçerli olan günlük prime esas kazancın alt sınırı 22,20 TL, üst sınırı ise bunun 6,5 katı, yani 144,30 TL’dir. Seçilen prime esas kazanç alt ve üst sınırlar arasında bulunduğundan borcumuzun tespitinde öncelikle yüzde 32 oranı uygulanmak sureti ile bir günlük borç miktarı, daha sonra bu miktar 3600 ile çarpılarak 10 yıllık borç miktarı hesaplanacaktır. Buna göre, bir günlük borçlanma miktarınız 25 x %32 = 8.00 TL, 10 yıllık borçlanma karşılığı ödenecek miktar ise 8,00 x 3600 = 28.800 TL’dir. Borçlanma miktarının ödenmesinde süre 08/5/2008 tarihinden sonra yapılan borçlanma başvurularında tahakkuk ettirilen prim borcunun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Tahakkuk ettirilen borç tutarı, ilgiliye iadeli taahhütlü olarak tebliğ edilir. Posta alındısının ilgiliye teslim edildiği tarih, borcun tebliğ tarihidir. Borcun, yukarıda belirtilen tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmemesi halinde, borçlanma işlemi geçersiz sayılır. Üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden süre geçerli sayılır. Borcun bir kısmını veya tamamını ödemeyenlerin, bu sürelerinin 3201 sayılı Kanuna göre değerlendirilmesi, yeniden yazılı başvuruda bulunmaları ve tahakkuk eden borç miktarını süresi içinde ödemeleri şartına bağlıdır. 08/5/2008 tarihinden önce yurtdışı borçlanma başvurusunda bulunanlardan; borç tahakkuku ile ilgili işlemleri devam edenler, borç tahakkuku yapılmış olanlar ve tahakkuk ettirilen borçlarının tamamını ödemeyenler borçlarını günlüğü 3,5 Amerikan Doları üzerinden ödeyebilirler. Bu borçlanmaların ödenmesinde süre şartı bulunmadığından 08/05/2008 tarihinden sonra yapılan ödemeler geçerli sayılır. Borçlanmadan vazgeçmek mümkün mü ? Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden borçlanmalarının iptal edilmesi için başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir. Borçlandıkları hizmetleri ile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılar ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine başvuruları halinde ödenen borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir. Ancak, borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanlar borçlanma talebinden vazgeçemezler ve bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmez. Borçlandırılan süreler, Türkiye’deki hangi sigortalılık statüsüne göre nasıl değerlendirilir? Yurtdışı borçlanmasına dair süreler, ilgilinin Türkiye’de sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılığı yoksa 5510 sayılı Kanuna göre kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir. Türkiye’de sosyal güvenlik kanunlarına tabi sigortalılığı bulunanların borçlanılan süreye ait gün sayısı, prim ödeme gün sayıları veya hizmetlerine eklenir. Borçlandırılan süreler, Türkiye’deki sigortalılık süresinin başlangıcına etkisi Aylığa hak kazanmak için 5510 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin üçüncü fıkrasında tanımlanan anlamda belli bir sigortalılık süresi şartının yerine getirilip getirilmediğinin tespitinde geçerli olmak üzere; - Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür. - Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayanların sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçların tamamen ödendiği tarihten, sigortalı ölmüş ise ölüm tarihinden, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmek suretiyle tespit edilir. - Birden fazla yurtdışı hizmet borçlanması yapılması durumunda da sigortalılık süresi başlangıcı, borcun en son ödendiği tarihten, borçlanılan toplam gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenir. - Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki hizmetlerini borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmaz. Borçlandırılan sürelere göre aylık bağlanması için aranan şartları Borçlanılan sürelere göre malullük, yaşlılık veya emekli aylığı bağlanabilmesi için; - Yurda kesin dönülmüş olması, - Tahakkuk ettirilen borçtan aylık bağlanmasına yetecek en az süre/gün karşılığı kadar ödeme yapılması, - Mülga sosyal güvenlik kanunların/kanunlarının yürürlükteki veya 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre aylığa hak kazanılmış olması, - Kuruma yazılı başvuruda bulunulması, şarttır. Not: Buradaki “kesin dönüş” ibaresi, aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade etmekte olup, mutlak ifadesi ile yurda giriş yaptıktan sonra bir daha yurtdışına çıkmama durumunda kullanılmamaktadır. Bağlanan aylıkların başlama tarihi Yukarıda belirtilen şartları yerine getirenlerin aylıkları, yazılı talepte bulundukları tarihi takip eden aybaşından başlar. Borçlanılan Sürelere Göre Aylığa Hak Kazananların, Aylıklarının Bağlanması İçin İbrazı Gereken Belgeler Borçlanılan yurtdışı sürelerine göre; - Malullük, yaşlılık ve emekli aylığı bağlanabilmesi için “Tahsis Talep, Beyan ve Taahhüt Belgesi’ne ek olarak “3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi” ve yurtdışında çalıştığı işyerinden ayrıldığını, varsa ikamete dayalı bir sosyal sigorta yada sosyal yardım ödeneğinin sona erdiğini gösterir belgenin, - Ölüm aylığı bağlanabilmesi için “Tahsis Talep, Beyan ve Taahhüt Belgesi” ile birlikte aylık bağlanacak olan hak sahibinin durumuna uygun olan belgelerin (öğrenci belgesi, kazanç belgesi, sağlık kurulu raporu ), ibraz edilmesi zorunludur. Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile 3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi örnekleri, Kurumun ilgili ünitelerinden temin edilebileceği gibi, başvuru sahiplerince Sosyal Güvenlik Kurumununwww.sgk.gov.tr Internet adresinde bulunan “Yurtdışı/ Form ve Dilekçeler” bölümünden indirilebilir. Aylık talebi için kuruma başvurabilecekler - Aylık başvurularında bizzat müracaat etme şartı kaldırılmıştır. Gerekli belgeler, usulüne uygun doldurulup imzalandıktan sonra Kurumun ilgili ünitesine doğrudan başvuru yoluyla verilebileceği gibi, yurtiçi veya yurtdışından posta yolu ile de gönderilebilir. - Sadece yurtdışından başvuruda bulunacak olanlar için güncel tarihli hizmet belgesinin ibrazı istenmektedir. - Tahsis talep tarihinden önceki bir ay içinde düzenlenen hizmet belgeleri, güncel tarihli belge olarak kabul edilmektedir. - Yurda kesin dönüş yaptıktan sonra aylık talebinde bulunanların ibraz edecekleri hizmet belgesinin ise güncel tarihli olmasında bir zorunluluk bulunmamaktadır. Sosyal güvenlik sözleşmesine göre kısmi aylık almakta iken yurtdışı hizmet borçlanması yapanların aylıkları hangi tarih itibarı ile tam aylığa dönüştürülür? Sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle kısmi aylık almakta iken yurtdışı hizmet borçlanması yapanların kısmi aylıkları; - Borcun ödendiği tarih kesin dönüş tarihinden önce ise kesin dönüş tarihini, - Borcun ödendiği tarih kesin dönüş tarihinden sonra ise borcun ödendiği tarihi, takip eden aybaşından itibaren, tam aylığa yükseltilir. Yurtdışı borçlanma yoluyla bağlanan aylıkların kesildiği haller Yurtdışında sigortalılık veya ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanarak malullük, yaşlılık ve emekli aylığı aylığa/ hak kazananların, bu aylıkları; - Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın herhangi bir ülkede çalışmaya, ikamete dayalı bir sosyal sigorta yada sosyal yardım ödeneği almaya başladıkları, - Türkiye’de sosyal güvenlik kanunlarına göre sigortalı olarak çalışmaya başladıkları, tarihten itibaren kesilir. Yurtdışına çıkışın Kuruma bildirimi Borçlandıkları süreler dikkate alınarak malullük, yaşlılık ve emekli aylığı bağlananlardan altı aydan daha uzun süre yurtdışında bulunmuş olanlar, yurtdışında çalışıp çalışmadıklarını ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta yada sosyal yardım ödeneği alıp almadıklarını gösterir belgeleri, “3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Alanlara Mahsus Yoklama Belgesi” ile birlikte söz konusu altı aylık sürenin dolduğu tarihten sonra üç ay içinde Kuruma vermek zorundadırlar. Altı aydan daha uzun süre yurtdışında bulundukları halde, yukarıda belirtilen belgeleri, yine yukarıda belirtilen süre içinde Kuruma vermediği tespit edilenlerin aylıkları, bildirim yapılmaksızın söz konusu belgelerin intikaline kadar durdurulur. Bu şekilde aylıkları durdurulanların Kuruma ibraz edecekleri belgelerden yada Kurumca yapılacak olan araştırma sonucunda, yurtdışında; - Çalışmadıkları, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almadıkları tespit edilenlerin aylıkları, durdurulduğu tarihten geçerli olmak üzere ödenir. - Çalıştıkları, ikamete dayalı bir sosyal sigorta yada sosyal yardım ödeneği aldıkları tespit edilenlerin aylıkları çalışmaya başladıkları tarihten geçerli olmak üzere kesilir, yersiz yapıldığı tespit edilen ödemeler, 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesi hükümlerine göre geri alınır. Borçlanılan yurt dışı süreleri dikkate alınarak malullük, yaşlılık ve emekli aylığı bağlananlar hakkında kurumca yürütülecek olan yoklama işlemleri Borçlandıkları süreler dikkate alınarak malullük, yaşlılık ve emekli aylığı bağlananların aylık alma şartlarının devam edip etmediği hususu, Kurumca, gerekli görülen zaman ve hallerde araştırılabilir. Kurum, Kanuna göre malullük, yaşlılık ve emekli aylığı bağlananların altı aydan daha uzun süre ile yurt dışında bulunup bulunmadıklarını, her yıl Emniyet Genel Müdürlüğünden alınacak kayıtlarla tespit eder. Söz konusu uygulamanın kapsamı, şekli ve diğer usul ve esasları Kurum ile Emniyet Genel Müdürlüğü arasında yapılan olan protokolle belirlenir. Kesilen aylıklar, hangi durumda yeniden Bağlanır ve sonradan geçen çalışmalar nasıl değerlendirilir? Aylığı kesilenlerden yurtiçinde veya yurtdışında çalışması sona erenlerin veya yurtdışında ikamete dayalı bir sosyal sigorta yada sosyal yardım ödeneği alanlardan bu ödenek ve yardımları sona erenlerin, aylıklarının tekrar ödenmesi için yazılı talepte bulunmaları halinde, talep tarihini takip eden ay başından itibaren aylıkları tekrar ödenmeye başlanır. Aylıkları tekrar ödenmeye başlananların, çalışmaları; - Yurtiçinde geçmişse, bu çalışmalar da dikkate alınarak aylıklar, ilgili sosyal güvenlik kanunlarındaki hükümlere göre hesaplanarak, - Yurtdışında geçmişse, kesildiği tarihteki aylığı, ikinci fıkrada belirtilen aylığın başlangıç tarihine kadar ilgili sosyal güvenlik kanunlarındaki artış hükümlerine göre yükseltilerek, yeniden bağlanır. Aylığın kesildiği tarihten sonra yurtdışında geçen sigortalılık sürelerinin yeniden aylık bağlanmasında değerlendirilmesi, bu sürelerin 3201 sayılı göre borçlanılmasına bağlıdır.   Yurtdışında yaşayan ve kamuoyunda ‘’Mavi Kartlılar’’ olarak bilinen doğumla Türk vatandaşı olup da Bakanlar Kurulundan çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedip başka bir ülke vatandaşlığına geçenlerle ilgi kamuoyunda çok tartışılmadan TBMM’de 09.05.2012 tarihinde 6304 sayılı Kanun kabul edildi. Bu kanun resmi gazetede 18.05.2012 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiş oldu. Bu değişikliklerde Mavi Kartlılarla ilgili değişiklik veya yenilikler Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Türk Vatandaşlığı Kanunlarında yapılan değişikliklerdir. Nüfus Hizmetleri Kanunundaki değişikliklerle Mavi Kartlılarla ilgili ‘’Mavi Kartlılar Kütüğü’’ oluşturulmakta.Ancak biz bundan ziyade Mavi Kartlıların hakları ile ilgili 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28.maddesinde getirilen yenilikleri inceleyeceğiz. Gerçekten değişiklikten önce Mavi Kart sahibi vatandaşlarımız ve onların çocuklarınının askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü bulunmamakla beraber seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları bulunmamaktaydı. Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanabiliyorlardı. YENİ DÜZENLEME MAVİ KARTLILARA HANGİ HAKLARI VERİYOR? 6304 sayılı Kanunun 14.maddesiyle değiştirilen 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28.maddesiyle; 1. Mavi Kart sahiplerinin eskiden olduğu gibi seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etmehakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülükleri yoktur. (2.fıkra 1.cümle) 2. Mavi Kartı bundan böyle ‘’ doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları’’ alabilecek ve bu haklardan faydalanabilecek. (1. ve 6.fıkra ) Ancak Bakanlar Kurulu gerekli görmesi halinde üçüncü dereceden itibaren hangi dereceye kadar olan altsoyların bu maddede tanınan haklardan faydalanabileceğini belirleyebilecek. ( 4.fıkra) Yani vatandaşlığı kaybeden kişilerle bunların çocukları ve torunları bu haklardan yararlandırılacak. Bakanlar Kurulu lüzum görmesi halinde torunun çocuğu ve torunun torununa da bu hakları verilebilecek.Ancak bundan yararlanmak isteyen altsoy üstsoyla olan soybağını belgelendirmek durumundadır. (5.fıkra) Eski uygulama sadece çocukları kapsamaktaydı. 3. Mavi Kart talep edildiğinde bu kartlar 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunukapsamında değerlendirilecek (6.fıkra 2.cümle) ve 5,00 TL değerli kağıt bedeli tahsiledilecektir. Eski uygulamada Mavi Kart için bir bedel talep edilmiyordu. 4. Mavi Kart sahiplerine İçişleri Bakanlığın tespit edeceği esaslar çerçevesinde kimlik numarası verilecek ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası aranan yerlerde bu kimlik numarası kullanılacaktır. (8.fıkra) Henüz bakanlığın bu konuda bir düzenlemesi olmadı. 5. Mavi Kartlıların Türkiye Cumhuriyetinin yurtiçi ve yurtdışı kurum ve kuruluşları ile ilgili yerlerde kanunun kendilerine sağladığı hakların kullanılmasında Mavi Kartılarını ibraz etmeleri yeterli olacak. Ancak Mavi Kart ibraz edilemiyorsa Kimlik Paylaşımı Sistemi aracılığıyla Mavi Kartlılar Kütüğünden alınacak kayıt örneği ve uyruğunda bulunulan devlet makamlarınca verilmiş kimlik bilgilerini gösteren belge ile işlem yapılabilecek.(7.fıkra) 6. Mavi Kartlılar bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli vesürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunamazlar.Mesela devlet memurluğu yapamazlar. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilecekler. ( 3.fıkra) Bu hak eski uygulamada bulunmamaktaydı. 7. Mavi Kartlıların sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olacaklar.(2.fıkra 2.cümle) Kamu kurum ve kuruluşları, bu madde (28.madde) hükümlerinin uygulanması amacıyla her türlü tedbiri alır ve gerekli düzenlemeleri yapar.(10.fıkra) Görüldüğü gibi yapılan değişiklik Mavi Kartlıları bir disiplin içine almak , Mavi Kartlıların çocuklarının dışında üçüncü dereceye ve belki daha aşağıdaki altsoylarına kadar kanundaki haklardan faydalandırmak, kamuda belirli statülerde çalışma hakkı vermek ve bu konuda Kamu kurum ve kuruluşlarına tedbir alma ve gerekli düzenlemeleri yapma görevi ve ödevi verme dışında bir yeni hak sözkonusu olmamıştır.  DEĞİŞİKLİKTE MAVİ KARTLILARIN SOSYAL GÜVENLİKLE (EMEKLİLİK) İLGİLİ HAKLARI İLE 3201 SAYILI KANUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ  Değişiklikten önce Mavi Kartlılar28.maddenin ‘’Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla..’’ifadesine rağmen başvuru tarinde yabancı ülke vatandaşı olduklarından dolayı Türk vatandaşlığında geçen sürelerini kazanılmış hakları olduğu halde emeklilikte değerlendiremiyorlardı. Zira Sosyal Sigorta Kurumu 8.5.1985 tarihli ve 3201 sayılı kanun, 06.11.2008 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması Ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre bu talepleri reddiyordu.Yani borçlanma başvurusu sırasında Türk vatandaşı olma şartını aramaktaydı. Buna karşı açılan davalar hep Mavi Kartlılar lehine sonuçlanmış ve gerek Yargıtay Dairelerince gerekse de Hukuk Genel Kurulunca onanmıştır. Kanunda Mavi Kartlıların en çok ümitle bekledikleri değişiklik, mahkeme kararları ve içtihatlarla tescillenmiş sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış haklarının değerlendirilmesi ve bu haksız uygulamanın sonlandırılmasıydı. Yani bu hakkın mahkeme kapılarında değil kanun önünde tespitini beklemekteydiler. Çünkü Türk devleti onların bulundukları ülke vatandaşlığına geçmelerini teşvik etmiş onlarda buna istinaden yabancı ülke vatandaşı olmuşlardı.  Kanun değişikliği tasarısını meclise sunan Hükümetin 28.maddenin değişiklik gerekçesinde ‘’ Ayrıca, Mavi Kart sahibi kişilerin kamu hizmetlerine girme, sosyal güvenlik hakkı gibi çeşitli konulardaki hakları özel olarak yasal güvenceye kavuşturulmaktadır.’’ denmesine, tasarı alt komisyonda görüşülürken bazı muhalefet üyelerinin Mavi Kart sahiplerinin sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanamadığı; bu konuyla ilgili bir çalışma yapılması gerektiği ifade etmesine, Anayasa Komisyonunda MHP’li üyelerin muhalafet şerhinde ‘’Anayasa Komisyonu görüşmelerinde yurtdışında yaşayan kişilerin dile getirdikleri Türkiye’de borçlanma suretiyle emekli olma.... gibi sorunlara çözüm bulunamamış....’’ olduğu belirtilmesine rağmen bu konuda madde değişiklikten önceki ifadelerle meclis genel kurulundan geçerek kanunlaşmıştır. Kısacası beklentilerin aksine kanun değişikliğiyle SGK’dan borçlanma suretiyle emekli olma hususunda hiç bir değişiklik veya ilerleme sözkonusu olmamıştır. Sorun yine yargı yolu ile çözülmeye devam edecektir. Aslında bu noktada SGK’yı tamamen suçlamakta yersizdir. SGK 28.madde ile ilgili 08.06.2011 tarihli ve 2011/48 sayılı genelgesinin ikinci bölüm 1.1. (5) nolu paragrafındaki yorumuna göre ‘’ ... Söz konusu maddeye (28.Madde) göre, Türk vatandaşlığından çıkmadan önce kazanılmış sosyal güvenlik hakları, ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla aynen Türk vatandaşlarına tanınan haklar gibi kullanılabilecektir. Bu durumda, Kanunda (Yani 3201 sayılı kanun) borçlanmadan yararlanabilmenin başvuru sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olma şartına bağlanması, ...., kamu oyunda “pembe ya da mavi kart sahibi” olarak bilinen.... başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadıklarından borçlanma kapsamındaki sürelerde Türk vatandaşı olsalar bile, borçlanma hakkından yararlanamayacaklardır...’’ denilmektedir.  Gerkçekten 3201 sayılı kanunun 1. ve 3.maddeleri ile Yönetmeliğin 2. maddesi gereğince yurtdışı hizmetlerin borçlanılmasında başvuru tarihinde Türk vatandaşı olma zorunluluğu bulunmaktadır. O halde sorun 3201 sayılı kanun ve onun uygulama Yönetmeliğinden kaynaklanmaktadır. Kanun yapma tekniği açısından sözkonusu bu mevzuat değiştirildiğinde veya en azından ilgili maddelere ‘’ ve Mavi Kart sahipleri ‘’ ibaresi eklenmek suretiyle problem çözülecek ve Mavi kart sahibi insanımızın bu konudaki mağduriyeti giderilmiş olacaktır. Bu değişikliği 6304 sayılı kanuna bir veya iki madde ekleyerek gerçekleştirmek mümkün idi. Meclisteki komisyon görüşmeleri sırasında komisyon üyelerinin bu konu ile ilgili sorularına Hükümet temsilcisi olarakcevap veren Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı ‘’Mavi Kartlıların borçlanma yoluyla emeklilik hakkından yararlanabilmeleri doğrultusunda bir düzenlemenin İntibak Yasa Tasarısına ekleneceğini’’ belirtmiş. Ümidimiz yeni tasarıda...  Emeklilik konusunu daha iyi anlamaniza yarayacak Soru ve Cevaplar asagidadir:  Soru: Ev kadını Türkiye de ve Almanya da hiç çalışmasi yok. Borçlanmayı hangi kurum kapsamında yapabilir? Yanıt: Türkiye’de hiçbir hizmeti olmayan ev kadınları yurtdışı borçlanmalarını 5510 sayılı Yasanın 4.1/b maddesi gereği Bağ-Kur kapsamında yapar, yurt disinda gecen 20 seneyi borçlanıp Bağ-Kur dan emekli olabilir. Eger yurt disinda kisa dönem calisma veya cocuk dogumundan dolayi da olsa bir sigorta girisleri varsa SSK dan emekli olabilirler. Cocuklarin dogum belgelerini bulunduklari ülkedeki sigorta kasasinda yapacaklari basvuruyla isletebilirler. Bu baslangic tarihi Türkiye de mahkemede dava yoluyla SSK baslangici saydirilarak yurt disinda 20 sene yasadiklarini belgelemeleri durumunda SSK dan emekli olma sartlarini yerine geitirmis olurlar. Bu bilgiler mavi kart sahibi kadinlar icin de aynen gecerlidir. Serbest meslek sahibi olup, hic prim yatirmayanlar da faaliyet süreleri kadar erkeklerde 25 bayanlarda 20 sene prim yatirarak Bag-kur dan emekli olabilirler. Yurtdışında geçen sürelerin tamamını borçlanmak zorunlu degillerdir. Emekli olmaya yetecek kadar süreyi borçlanabilirler. 8 mayis 2008 tarihinden evvel basvuranlar sansli durumdalar. Cünkü SSK dan o günkü gelen cevaplarinda verilen borclanma gün ve miktari hala sabit ve gecerlidir. Istenen parayi yatirarak emekli olabilirler. Ödeyecekleri para artmamaktadir. Ellerindeki belgeleri saklasinlar, cok degerlidir. Emekli ayligi baslatmak istediklerinde ek prim yatirmalari talep edilebilir. Bunu önlemek ve SSK dan yüksek emekli ayligi alabilmeleri icin mahkemelerde dava acarak yurt disi sigorta baslangicini Türkiye de sigorta baslangici saydirmak zorundadirlar.  01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Yasa’nın 50. maddesiyle, isteğe bağlı sigortalı olabilmek için “Türkiye’de ikamet etmek” şartı getirilmiştir. Ancak bu hüküm, bu tarihten önceki kazanılmış hakları etkilemez. Fakat bilmemiz gereken 01.10.2008 tarihinden itibaren yurt disinda yasayanlar istege bagli prim ödeyemezler. Türkiye deki hizmetlerine göre borclanarak emekliye ayrılanların bir daha Türkiye içinde çalışmalarını engelleyen hiçbir yasal hüküm yok. Fakat yurt disinda calismalari mümkün degil, yasak, yurda kesin dönüş şartı deniyor, fakat istenen yurt disinda calismamasi ve sosyal yardim almamasi. Soru: Borçlanma bedelini ödemek için bir süre varmı? Taksitle borçlanma yapabilirmiyim? Yanıt: Eğer borçlanma başvurunuz 08.05.2008 tarihinden önce ise ödeme yapmak için bir süre şartı yok. Ancak 08.05.2008 tarihinden sonra yapılan borçlanma başvuruları sonucu tahakkuk eden tutar, tutarın tebliğinden itibaren 3 ay içerisinde yatırılmak zorunda. Taksit hakkı yok. Soru: Borçlanma yoluyla bağlanan aylıklar hangi hallerde kesilir? Yanıt: Aylık bağlandıktan sonra Türkiye’de veya yurtdışında tekrar çalışmaya başlayanların aylıkları kesilir. Aylık bağlandıktan sonra, 06.07.2007 tarihinden önce yurtdışından sosyal sigorta veya sosyal yardım almaya başlayanların Türkiye’deki emekli aylıkları kesilemez. Ancak 06.07.2007 tarihinden sonra sosyal yardım ve sosyal sigorta ödeneği almaya başlayanların aylıkları kesilir. Borçlanma suretiyle aylık alanlar yurtdışında kesintisiz 6 aydan fazla ikamet eden emekliler yoklama yaptırmak zorundadır. 6 ayın dolduğu tarihten itibaren 3 ay içerisinde yoklama belgesi doldurup SGK’ya göndermek zorundadır. Borçlanarak emeklilik aylığı alanlar, kesin dönüş yapmak zorunda degildir. Eğer işsizlik veya sosyal yardım alma durumu sona erdiyse, Türkiye’den tekrar emekli aylığı alabilirler veya emekli ayliklarini Almanya da beyan ederek aldiklari yardimlardan bu miktari düsürebilirler. Primlerini cekip Türkiye ye kesin dönüs yapanlar gecmise dönük borclanma sartlarinin müsait oldugu ülkelerde gecen yurt disindaki sürelerini borclanabilirler. ALMAN RANT SİGORTASINA İLK GİRİŞ TARİHİNİN TÜRKİYE SİGORTASINA İLK GİRİŞ TARİHİ OLARAK KABUL EDİLMESİ  Bilindiği üzere, Almanya’ya işçi göçünün başladığı 1960 yıllarda, Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Devleti arasında bir sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştı. Bu sözleşmeye benzer sözleşmeler daha sonra Fransa, Hollanda, Avusturya, Belçika gibi diğer Batı Avrupa ülkeleriyle de ayrı ayrı imzalanmıştı.  Bu sözleşmelerin her birisinde farklı maddelerde yazılan, Türkiye-Almanya Sözleşmesinde ise 29/4. maddede kaleme alınan bir hüküm vardır. Bu da, bir Türk Vatandaşının bulunduğu ülkedeki (Almanya’daki) rant sigortasına ilk giriş tarihinin, Türkiye’deki ilk sigortalılık başlangıç tarihi sayılacağıdır. Bu hüküm son derece önemlidir. Zira, Türkiye’deki SSK kapsamında emekli olmayı düzenleyen mevcut mevzuata göre, bir sigortalının emekliliği, kadın ise en az 20, erkek ise en az 25 yıllık sigortalı olunması gerekliliği üzerine kuruludur. Yani SSK mevzuatına göre bir kadın emekli olma hakkını kazandığında en az 20, erkek ise en az 25 yıl öncesinde SSK kapsamında çalışma yapmış, SSK ya giriş yapmış olmalıdır. Bu şart sebebiyle de SSK, Türkiye’de hiç çalışması olmayan bir yurtdışı gurbetçisinin, bayansa en az 20, erkekse en az 25 yıllık borçlanma yapmasını şart koşmakta, bunu ödediği tarihten itibaren de ödediği gün sayısını geriye doğru götürerek ilk sigortalılık başlangıcını tespit etmekte, bundan sonra da tespit edilen ilk başlangıç tarihine göre emeklilik yaşını tayin etmektedir. Somut bir örnekle izah edecek olursak; örneğin 01.05.1964 doğumlu Mehmet Bey adlı bir vatandaşımız, çocukluğundan beri Almanya’da yaşıyor olsun ve 18 yaşını doldurduğu 01.05.1982 tarihinde Almanya’da ilk kez işe girmiş ve o günden beri çalışıyor olsun. Bu vatandaşımız Türkiye’de hiç çalışmamış olsun ve örneğin 01.07.2007 tarihinde SSK’ya müracaat ederek yurtdışı borçlanması yapma talebinde bulunmuş olsun. SSK bu talebe göre Mehmet Beye 25 yıl (9000 gün) borçlanma tahakkuku yapacaktır. Mehmet Bey tahakkukta çıkan 25 yıl (9000 gün) karşılığı borçlanmayı tamı tamına ödemediği müddetçe emeklilik hakkını kazanamayacaktır. Oysa ki, Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesi’nin 29/4. maddesine göre, Mehmet beyin Almanya’daki ilk çalışma tarihi yani 01.05.1982 tarihi Mehmet Bey için Türkiye’deki ilk işe giriş tarihidir, SSK sözleşmedeki bu maddeyi uygulasa bu kez Mehmet beye 25 yıl (9000 gün) değil, 5075 gün borçlanma tahakkuku çıkarmak zorunda kalacaktır, sözleşmeye göre Mehmet Bey borçlanmasını neredeyse yarı yarıya daha az ödeyerek emeklilik imkanına sahiptir. SSK bu sözleşmeleri uygulamasa da bu konuda Türkiye’de iş mahkemelerinde dava açan vatandaşlarımız, daha az borçlanma bedeli ödeyerek daha erken yaşta emeklilik hakkını kazanmışlardır. Bu durumda olan vatandaşlarımızın, bahsettiğimiz emsal kararları delil göstererek, Türkiye’de iş mahkemesinde kendi davalarını açmaları gerekiyor. Ancak bu durum sadece SSK kapsamında (5510 sayılı Yasa’nın 4-1/a maddesi kapsamında) olanlar için geçerli, Bağ-Kur veya Emekli Sandığına tabi olanlar bu durumdan istifade edemezler, zira onların bağlı oldukları mevzuat başkadır  Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlanabilmek için aşağıda açıklanan Türk vatandaşı olmak, belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak, hizmetleri belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şartları aranır. 1-Türk Vatandaşı Olmak Yurtdışı hizmet borçlanmalarında, Türk vatandaşı olma şartının iki halde yerine getirilmesi zorunludur. Bunlardan biri, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise Türk vatandaşlığında geçen süreleri borçlanma talebinde bulunan sigortalı veya hak sahibinin yazılı başvuru tarihi itibari ile Türk vatandaşı olmasıdır. Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı hizmet veya ev kadınlığı süreleri borçlandırılmayacağı gibi, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadığı tespit edilen sigortalı ve hak sahiplerinin borçlanma talepleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kabul edilmeyecektir. Aynı zamanda Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanabilirler. Borçlanılmak istenilen sürelerde, Türk vatandaşlığının devam edip etmediği ve borçlanmak için yazılı başvuru tarihinde sigortalı veya hak sahibinin Türk vatandaşı olup olmadığı, ilgililerden herhangi bir belge talep edilmeden, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün Kimlik Paylaşım Sistemi kullanılarak bilgisayardan alınacak olan Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği çıktısı ile tespit edilir. Ancak, vatandaşlıkla ilgili olarak Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği ile başvuru sırasında alınan Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi yada diğer belgelerde yer alan bilgiler arasında farklılık bulunduğu hallerde, vatandaşlık durumundaki değişiklikle ilgili belgelerin Sosyal Güvenlik Kurumuna ibrazı müracaat sahibinden istenilebileceği gibi, tereddüt halinde konunun açıklığa kavuşturulması için ilgili kurum ve kuruluşlar ile de yazışma yapılabilir.  2-Belirli Nitelikte Yurtdışı Süreleri Bulunmak 3201 sayılı Kanuna göre borçlanma hakkından yararlanabilmek için ilgilinin yurtdışında belirli nitelikte geçen hizmet veya sürelerinin bulunması şarttır. Bunlar, yurtdışında; - Hizmet akdi kapsamında veya kendi nam ve hesabına bağımsız olarak geçen sigortalılık, - Hizmet akdi kapsamında veya kendi nam ve hesabına bağımsız olarak geçen sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik (çalışılmayan),  - Ev kadını olarak geçen,  süreleridir. Ancak, aşağıdaki süreler borçlanma kapsamı dışında tutulur: a)18 yaşın doldurulmasından önce yurtdışında sigortalı ve ev kadını olarak geçen süreleri. b)Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra sigortalı veya ev kadını olarak geçen süreleri. c)İkili sosyal güvenlik sözleşmesine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurtdışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri. ç) Sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı süreleri. Yukarıdaki (ç) maddesinde belirtilen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin süreler; a) Libya’da iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerin bu ülkede 01/09/1985 tarihinden sonra geçen çalışma sürelerini, b) Almanya’da istisna akdi kapsamında iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin bu ülkedeki çalışma sürelerini, c) Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde iş üstlenen Türk işverenler tarafından yurtdışına götürülen Türk işçilerinin çalışma sürelerini, ç) Türkiye’deki sosyal güvenlik kanunlarına göre yurtiçinde isteğe bağlı sigortaya prim ödenen sürelerde bu ülkelerde geçen hizmet veya ev kadını olarak geçen sürelerini, kapsar. 5754 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile 3201 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde yer alan “çalışma süreleri” ibaresi yerine “sigortalılık süreleri” ibaresi kullanılmıştır. Bu nedenle, 3201 sayılı Kanunun uygulamasında, borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış yada çalışılmış süre olarak kabul edilen süreler sigortalılık süresi olarak anlaşılmalıdır. Buradaki sigortalılık süresi 506 sayılı Kanunun 108 inci maddesi ve 5510 sayılı Kanunun 38 inci maddesinde belirtilen sigortalının ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olduğu tarihten tahsis talep veya ölüm tarihine kadar geçen sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez. 3-Hizmetleri Belgelendirmek  Yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılması için bunların borçlanma başvuru sırasında belgelendirilmesi zorunludur. Borçlanma için yazılı istekte bulunan ancak, ibraz ettikleri belgeleri borçlanma işleminin yapılması için yeterli görülmeyenlerin istekleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından reddedilmeyecek, belgelerini tamamlamaları kendilerinden talep edilecektir.  Gerektiğinde belgelendirilme için ülkemizin sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış olduğu ülke mercileri aracılığıyla idari yardımda bulunulabilir. Bu amaçla, Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlükleri belgeleri yetersiz yada eksik görülenlerin yurtdışında geçen çalışmalarının bu ülkelerle yapılacak olan yazışma ile Yurtdışı Borçlanma ve Tahsis İşlemleri Daire Başkanlığı’nca tespiti talep edilebilir. Borçlanmanın yapılabilmesi için Kuruma ibraz edilmesi gereken belgeler, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilen ve akdedilmeyen ülkelerde geçen hizmet süreleri ile ev kadınlığında geçen süreler itibariyle aşağıda sayılmıştır. a) Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde geçen sigortalılık süreleri; - Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sigorta merciinden alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartları, - Sigortalıların çalıştıkları iş yerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca yada kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın; çalışılan ülkede iş yerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgesi, - Yurtdışında kendi nam ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesi, - Bulunulan ülkelerdeki Türk temsilciliklerinden (konsolosluk,çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler v.b.) alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri, gibi hizmetin niteliğine uygun bir belge ile belgelendirilmelidir. b) Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde geçen sigortalılık süreleri; -Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri, -Yurtdışında çalıştıkları iş yerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri, -Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerinden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri yada pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örnekleri, gibi hizmetin niteliğine uygun bir belge ile belgelendirilmelidir. c) Ev kadını olarak geçen süreler, ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesinin; - Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinden, - Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belgeden, - Yukarıdaki belirtilen şekillerde ikamet belgesi temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi yada emniyet müdürlüklerinden alacakları yurda giriş-çıkış çizelgesinden, biri ile belgelendirilmelidir. HER KONUDA BİZİ ARAYIP DANIŞABİLİRSİNİZ... DANIŞMA ÜCRETSİZDİR 7- 24 ULAŞABİLECEĞİNİZ TELEFON NUMALARI AŞAĞIDADIR İletişim SÜPER HAYAT Adres : SARAYLAR MAH. SELÇUK CADDE NO:15 KAPALI  ÇARŞI İŞHANI KAT:2 NO:58 BAYRAMYERİ / DENİZLİ Tel : 0 258 263 89 33 - 0532 592 60 84 -- 0 544 499 52 94 Fax : 0 258 262 20 82 E-Mail : super-hayat@hotmail.com

24.11.2014 15:13